ایکیگای؛ راز ژاپنی‌ها در داشتن عمر طولانی و زندگی شاد

ایکیگای یک مفهوم در فرهنگ ژاپن است، مفهومی که بر دلیلی برای بودن دلالت می‌کند. ژاپنی‌ها از این مفهوم برای اشاره به منبع ارزش در زندگی خود استفاده می‌کنند. ایکیگای فراتر از سبک و هدف زندگی افراد قرار می‌گیرد و فارغ از مسائل مالی، میزان رضایت از زندگی را نشان می‌دهد. هکتور گارسیا و فرانچسک میرالس در کتاب ایکیگای؛ راز ژاپنی‌ها در داشتن عمر طولانی و زندگی شاد به بررسی این مفهوم کهن شرقی پرداخته‌اند. آنها ضمن مصاحبه با ساکنان روستای اوکیناوا، رازهای طول عمر آنها را کشف کرده‌اند.

به اعتقاد آنها سبک زندگی، دوستی‌های مستحکم، تغذیه مناسب، خواب کافی و ورزش منظم، از مواردی هستند که باعث شده‌اند روستای اوکیناوا بالاترین میانگین سنی در جهان را داشته باشد. با این حال شور و شوق زندگی یا به عبارت دیگر ایکیگای، عاملی است که عمر طولانی و شاد را برای ژاپنی‌ها به ارمغان می‌آورد. نویسندگان این کتاب قصد دارند خواننده را به جستجوی ایکیگای خود تشویق کنند تا آنچه را که برای یک عمر طولانی و شاد به آن نیاز دارد، در اختیار بگیرد.

یکی از تفاوت‌های زندگی در فرهنگ غرب و شرق، مفهوم بازنشستگی است. شاید باورش سخت باشد، ولی در ژاپن مفهومی به نام بازنشستگی وجود ندارد: «اگر در ژاپن زندگی کنید، متوجه این نکته عجیب می‌شوید که افراد پس از بازنشستگی، کماکان کاملاً فعال باقی می‌مانند. در واقع بسیاری از مردم ژاپن هرگز به معنی واقعی بازنشسته نمی‌شوند، بلکه تا وقتی سلامتشان اجازه می‌دهد به انجام کار مورد علاقه‌شان ادامه می‌دهند. در زبان ژاپنی اصلاً واژه‌ای به معنی بازنشستگی که منظورش رها کردن کار برای همیشه باشد، وجود ندارد. به گفته دن بوئتنر گزارشگر نشنال جئوگرافیک، داشتن هدف در زندگی آن قدر در فرهنگ ژاپن اهمیت دارد که تصورات ما درباره بازنشستگی اصلاً در آن جایی ندارد.»

بخشی از کتاب ایکیگای به روش‌های درمان در فرهنگ ژاپن و تفاوت آن با روش‌های درمانی در دنیای غرب اختصاص یافته است. در ژاپن برای مقابله با استرس، از روش موریتا بهره می‌برند؛ روشی که توسط شوما موریتا روانپزشک ژاپنی ابداع و معرفی شد: «برخلاف برخی از روش‌های درمانی در غرب که از طریق تفکر مثبت، تمرکز خود را بر تأثیرگذاری روی احساسات و اعمال می‌گذارند، موریتادرمانی رویکرد مخالفی دارد. در موریتادرمانی، از بیماران خواسته می‌شود بدون اینکه بخواهند تغییری در احساسات خود ایجاد کنند، به آنها توجه کنند و آنها را همانگونه که هستند، بپذیرند. در این نقطه، آنها اقدامات خاصی برای به‌وجودآوردن احساسات جدید انجام می‌دهند که به‌تدریج جایگزین احساسات قدیمی می‌شوند.»

در بخش دیگری از این کتاب می‌خوانیم: «برخی مطالعات مربوط به طول عمر نشان می‌دهد که حس اتحاد و همکاری در جامعه و تعریف شفاف از ایکیگای مهم است؛ به همان اندازه که رژیم غذایی سالم و معروف ژاپنی اهمیت دارد و گاهی حتی شاید از اهمیت بیشتری هم برخوردار باشد. مطالعات اخیر پزشکی درباره صدساله‌های اوکیناوا و دیگر مناطقی که مردمان آنها بیشترین طول عمر را دارند، حقایق جالبی را درباره ی این افراد استثنایی نشان می‌دهد: آنها نه‌تنها بسیار طولانی‌تر از بقیه مردم زمین عمر می‌کنند، بلکه کمتر دچار بیماری‌های مزمن مانند سرطان و بیماری‌های قلبی می‌شوند و اختلالات التهابی نیز در آنها کمتر رواج دارد. بسیاری از این صدساله‌ها از سطح بسیار بالایی از هوشیاری و سلامتی برخوردارند؛ آن قدر که سالخوردگان نقاط دیگر دنیا حتی تصورش را هم نمی‌توانند بکنند.»

پیام کلی کتاب این است که هر کسی باید ایکیگای خودش را پیدا کند: «از ایکیگای به عنوان کلید طول عمر یاد می‌شود. بنابراین اگر ایکیگای شما شغلتان است، هرگز نباید دست از کار کردن بردارید. اگر ایکیگای شما سرگرمی است که برای شما معنا و لذت به همراه دارد، هرگز نباید آن را رها کنید. مردم اکیناوا این اصول را رعایت می‌کنند و همواره فعال باقی می‌مانند. حتی اگر ناچار به بازنشستگی شوند، راهی برای فعال ماندن پیدا می‌کنند؛ مانند باغبانی یا هر کار دیگری که به آن دسترسی داشته باشند.»

کتاب ایکیگای با عنوان فرعی «راز ژاپنی‌ها در داشتن عمر طولانی و زندگی شاد»، ترجمه‎ای است از کتابIkigai: the Japanese secret to a long and happy life نوشته هکتور گارسیا و فرانچسک میرالس. در ایران کتاب «ایکیگای» توسط گلی نژادی به فارسی ترجمه شده و در سال 1398 توسط نشر ثالث به چاپ رسیده است. این کتاب را همچنین می‌توانید از شهر کتاب آنلاین تهیه کنید.

ایکیگای خود را پیدا کنید: در جستجوی معنا برای زندگی و کار

ایکیگای شما چیست؟ چه چیزی باعث می‌شود صبح از رختخواب بیرون بیایید؟ پیشرفت شغلی خودتان یا پیشرفت تحصیلی فرزندانتان؟ آماده کردن صبحانه برای خانواده؟ مسافرت آخر هفته؟ یا حتی نوشیدن یک فنجان قهوه؟ این سوالی است که ممکن است گاهی به ذهن شما خطور کند و جواب مشخصی برای آن نداشته باشید. در سازمان‌های خلاق که به دنبال جذب و حفظ نیروهای مشتاق هستند، موضوع انگیزه کارکنان در اولویت قرار دارد. به خصوص با شیوع بحران کرونا که یک اضطراب عمومی ایجاد کرده و فرصت مناسبی برای تأمل در مورد انگیزه‌های زندگی و کار فراهم کرده است.

ایکیگای چیست؟

ایکیگای یا ikigai یک اصطلاح ژاپنی است؛ iki به معنی زندگی و gai به معنی دلیل. ایکیگای را می‌توان به معنی یک فلسفه عملی برای زندگی و راهی برای یافتن قدرت در شرایط سخت به کار برد. یعنی شناختن چیزهایی که برایشان ارزش قائل هستید و انگیزه زندگی شما هستند؛ یک نیروی درونی که به کارهای روزمره شما هم اهمیت می‌دهد. در زندگی حرفه‌ای ایکیگای مشخص می‌کند که از کار خود دقیقا چه می‌خواهید.

در اوکیناوای ژاپن، ایکیگای به عنوان دلیلی برای برخاستن از خواب و لذت بردن از زندگی معنا می‌شود. نکته مهم این است که ایکیگای لزوماً به معنی داشتن شرایط خوب در زندگی یا کار نیست؛ ممکن است فردی شرایط خوبی نداشته باشد، اما همین که هدفی در ذهن دارد و برای رسیدن به آن تلاش می‌کند، یعنی ایکیگای را احساس می‌کند. رفتارهایی که باعث می‌شوند ایکیگای را احساس کنیم، کاملاً خودخواسته و اختیاری هستند و هیچ اجباری در آنها احساس نمی‌شود.

چهار عنصر ایکیگای

نمودار ایکیگای در سال‌های اخیر جای خود را در منابع انسانی سازمان‌ها پیدا کرده است. این نمودار را آلبرت لیبرمن و هکتور گارسیا در کتابی با عنوان «ایکیگای: راز ژاپنی برای یک زندگی طولانی و شاد» معرفی کرده‌اند:

این نمودار، ایکیگای را نتیجه همگرایی در چهار حوزه زندگی می‌داند: چیزی که دوست دارید، چیزی که در آن مهارت دارید، چیزی که جهان به آن نیاز دارد و چیزی که برای انجام آن دستمزد می‌گیرید. ایکیگای، نقطه مشترک این چهار حوزه و همان چیزی که است که هر روز شما را از رختخواب بیرون می‌کشد. اگر به این نقطه برسید، چه جف بزوس مدیرعامل آمازون باشید و چه سرایدار ساختمان آمازون، رضایت شغلی شما تامین می‌شود!

به خودتان سخت نگیرید!

دیوید باترنر در کتابی با عنوان «مناطق آبی»، از مناطقی از جهان نام برده که افراد زیادی با سن بیشتر از صد سال در آن زندگی می‌کنند، و نام ژاپن هم در این لیست هست. او استان اوکیناوا در ژاپن را نقطه صفر زمین از نظر طول عمر افراد دانسته است. در ژاپن فلسفه افراد برای زندگی، کار است. در این کشور چیزی به نام بازنشستگی وجود ندارد و افراد تا وقتی که توان جسمی و البته ذهنی داشته باشند، از کار کناره‌گیری نمی‌کنند.

زیاد سخت نیست؛ روزی چند دقیقه در پارک نزدیک محل کار یا منزلتان قدم بزنید، آشپزی کنید و غذاهای جدید بپزید، ورزش کنید و با کسی که دوستش دارید، چای بنوشید. همین چیزهای کوچک می‌تواند به شما کمک کند تا فلسفه زندگی را بیابید و از زندگی و کار بیشتر لذت ببرید.

متن کامل مقاله را در وبلاگ آوات مطالعه کنید.